KOMUNIKAT PRASOWY nr 141/23 Luksemburg, 14 września 2023 r. Wyrok Trybunału w sprawie C-113/22 | TGSS (Odmowa przyznania dodatku macierzyńskiego).
Dotyczy dyskryminacji ze względu na płeć w Hiszpanii: ojcowie dwojga lub większej liczby dzieci, którzy są zmuszeni do wystąpienia na drogę sądową w celu skorzystania z dodatku do ich renty z tytułu niezdolności do pracy, mają prawo do dodatkowego odszkodowania
W wyroku z dnia 12 grudnia 2019 r., (Instituto Nacional de la Seguridad Social – dodatek do emerytury dla matek), C-450/18). TSUE orzekł, że dodatek do świadczenia emerytalno-rentowego przyznany przez Hiszpanię wyłącznie matkom pobierającym rentę z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli mają one dwoje lub więcej dzieci (biologicznych lub przysposobionych), z wyłączeniem ojców znajdujących się w porównywalnej sytuacji, może stanowić bezpośrednią dyskryminację ze względu na płeć, sprzeczną z dyrektywą 79/7/EWG z dnia 19 grudnia 1978 r. w sprawie stopniowego wprowadzania w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia społecznego (Dz.U. 1979, L 6, s. 24).
Na podstawie tego wyroku ojciec dwojga dzieci zwrócił się w listopadzie 2020 r. do hiszpańskiego zakładu ubezpieczeń społecznych o uznanie jego prawa do dodatku do świadczenia z tytułu całkowitej i trwałej niezdolności do pracy, które pobierał od listopada 2018 r. Ponieważ jego wniosek został oddalony, skierował sprawę na drogę sądową. W pierwszym wyroku sąd uznał prawo tego ojca do spornego dodatku do świadczenia emerytalno-rentowego, oddalając jednocześnie wysuwane przez niego żądanie odszkodowania.
Zarówno ojciec, jak i władze hiszpańskie wnieśli odwołanie od tego wyroku do wyższego trybunału sprawiedliwości Galicji (Hiszpania). Sąd ten powziął wątpliwość co do tego, czy praktykę polegającą na każdorazowym odmawianiu przyznania mężczyznom – do czasu dostosowania dyskryminujących przepisów hiszpańskich do wyroku Trybunału z dnia 12 grudnia 2019 r. – spornego dodatku do świadczenia emerytalno-rentowego, co zobowiązuje ich do dochodzenia go na drodze sądowej, należy uznać za dyskryminację odrębną od dyskryminacji, której został poświęcony wspomniany wyrok.
W powyższym wyroku Trybunał przypomniał przede wszystkim, że w razie stwierdzenia istnienia dyskryminacji niezgodnej z prawem Unii i dopóki nie zostaną przyjęte środki zmierzające do przywrócenia równego traktowania, sądy krajowe i krajowe organy administracyjne są zobowiązane do niestosowania wszelkich dyskryminujących przepisów krajowych, nie czekając na ich uchylenie przez ustawodawcę. Powinny zatem stosować wobec członków gorzej traktowanej grupy, w niniejszym wypadku ojców, przepisy obowiązujące wobec osób należących do kategorii uprzywilejowanej, w niniejszym wypadku matek.
Trybunał uznał również, że decyzja odmowna wydana na podstawie takiej praktyki administracyjnej może powodować, oprócz dyskryminacji, o której mowa w wyroku z dnia 12 grudnia 2019 r., nową dyskryminację ubezpieczonych płci męskiej. Wyłącznie mężczyźni są bowiem zmuszeni dochodzić ich prawa do dodatku do świadczenia emerytalno-rentowego na drodze sądowej, co w szczególności naraża ich na dłuższy czas oczekiwania na uzyskanie tego dodatku oraz ewentualnie na dodatkowe wydatki. W konsekwencji sąd krajowy rozpatrujący skargę na taką decyzję odmowną nie może ograniczyć się do przyznania danemu ubezpieczonemu płci męskiej prawa do spornego dodatku do świadczenia emerytalno-rentowego z mocą wsteczną. Nie naprawiłoby to bowiem szkód spowodowanych tą nową dyskryminacją.
Ubezpieczonemu płci męskiej należy zatem przyznać również odpowiednie odszkodowanie pieniężne, które pozwoliłoby na całkowite naprawienie szkody faktycznie poniesionej w wyniku dyskryminacji. Odszkodowanie to powinno uwzględniać koszty poniesione przez ubezpieczonego, w tym koszty sądowe i wynagrodzenie adwokata.
Szerzej: https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2023-09/cp230141pl.pdf