Relacja z Konferencji „Funduszowy mechanizm warunkowości w kontekście praworządności, wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych”
W dniach 25-26 maja 2023 r. w Gawrych Rudzie k. Suwałk miała miejsce konferencja pt. „Funduszowy mechanizm warunkowości w kontekście praworządności, wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych” zorganizowana przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce, Stowarzyszenie Sędziów THEMIS, Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku (Katedra Prawa Międzynarodowego Publicznego i Europejskiego) i Europe Direct Podlaskie. W konferencji wzięli udział przedstawiciele zawodów prawniczych, naukowcy i eksperci oraz inne zainteresowane osoby.
Pierwszego dnia konferencji zaplanowano wystąpienia powiązane wprost z problemami w obszarze praworządności. Konferencję otworzy SSR dr Dominik Czeszkiewicz (Stowarzyszenie Sędziów THEMIS), który przywitał wszystkich uczestników i zarysował problematykę konferencje. Następnie głos zabrał dyrektor Wojciech Wysocki (Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce), przybliżając uczestnikom aktualny stan sporu o praworządność w Polsce z perspektywy Komisji Europejskiej, w którym wskazał kluczowe problemy i stan realizacji tzw. kamieni milowych. Następnie wystąpił prof. Maciej Taborowski (Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, były zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich), przedstawiając aktualny stan i perspektywy prawa Unii Europejskiej jako tarczy dla niezależności sądów krajowych. Omówił m.in. najświeższe orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kontekście praworządności i niezależności sędziów.
W dalszej części rozpoczęła się sesja I, której przewodniczył SSR dr Tomasz Kałużny (Uniwersytet w Białymstoku / Team Europe). Pierwszym prelegentem był prof. Christophe Hillion (Uniwersytet w Oslo), który poświęcił wystąpienie roli unijnego prawa (w szczególności prawa pierwotnego) i instytucji wobec kryzysu praworządności w UE. Drugie wystąpienie miał prof. Mirosław Wyrzykowski (Uniwersytet Warszawski, Sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku), który poświęcił je mechanizmowi warunkowości w kontekście działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego oraz działań władz konstytucyjnych organów RP.
Kolejnej sesji przewodniczył prof. Rafał Poździk (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie). Jako pierwszy wystąpił prof. Przemysław Saganek (Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk), który omówił problemy prawne unijnego instrumentu odbudowy i polskiego krajowego planu odbudowy, w którym odniósł się do tzw. kamieni milowych i problemów związanych z kompetencjami UE odnośnie samego instrumentu odbudowy. Następnie wystąpiła sędzia Veslava Ruskan (Najwyższy Sąd Administracyjny Litwy), która przedstawiła aktualny stan i problemy związane z działalnością i orzecznictwem sądów administracyjnych Litwy w kontekście praworządności.
W ramach drugiego dnia konferencji zaplanowano tylko jedną sesję, która odnosiła się do nieoczywistych problemów związanych z praworządnością. Sesji przewodniczył Wojciech Zoń (Uniwersytet w Białymstoku / Europe Direct Podlaskie). Pierwsze wystąpienie dotyczyło kształcenia prawników jako warunku wstępnego praworządności. Wygłosił je prof. Maciej Perkowski (Uniwersytet w Białymstoku / Europe Direct Podlaskie). Prof. Perkowski podkreślał, jak ważna jest rola edukacji, szczególnie na poziomie akademickim, w kształtowaniu etycznych postaw leżących u podstawy praworządności. Następnie głos zabrał dr Maciej Oksztulski (Uniwersytet w Białymstoku / Europe Direct Podlaskie), przedstawiając swoje refleksje dotyczące prawa do praca osób z autyzmem jako przykładu problemu z zachowywaniem praworządności.
Po zakończeniu sesji dokonano podsumowania konferencji i zamknięto obrady. Wydarzenie pozwoliło na omówienie najważniejszych problemów związanych z przestrzeganiem praworządności nie tylko w Polsce, ale w całej UE i przez samą UE.
Uczestnicy wyrażali się pozytywnie o poziomie tegorocznej konferencji. Sprzyjało temu nie tylko grono prelegentów i tematyka poszczególnych wystąpień, ale również możliwość swobodnej dyskusji po każdej sesji i w kuluarach. Mamy nadzieję, że także w przyszłym roku uda nam się prowadzić dyskusję w kontekście nowych problemów i wyzwań stojących przed szeroko pojętym wymiarem sprawiedliwości.
