Choć gentlemani o pieniądzach nie mówią, a podatki (według Beniamina Franklina – obok śmierci) są pewne, istnieją od tej zasady wyjątki. Po pierwsze – warto mówić pieniądzach w kontekście orzeczonego przez TSUE wyroku, a po drugie – wg TSUE – stypendiów Erasmusa jednak podatki (rodziców studenta) nie obejmą.
Erasmus+ to program Unii Europejskiej, który wspiera edukację, szkolenia, młodzież i sport w Europie. Zapewnia finansowanie dla studentów, nauczycieli, stażystów i profesjonalistów, aby mogli studiować, szkolić się, zdobywać doświadczenie zawodowe lub pracować jako wolontariusze za granicą. Program promuje wymianę międzykulturową, rozwój umiejętności i współpracę między instytucjami w Europie i poza nią. Program jest podzielony na sektory. W sektorze „Szkolnictwo wyższe” mogą uczestniczyć szkoły wyższe, ich studenci i pracownicy, a w niektórych działaniach – również inne organizacje współpracujące z uczelniami. Uczelnie mogą prowadzić wymianę studentów i pracowników oraz koordynować międzynarodowe projekty lub brać w nich udział jako partnerzy.
Warunkiem udziału uczelni w programie jest posiadanie Karty Erasmusa dla szkolnictwa wyższego. Dzięki programowi studenci mają możliwość wyjazdów za granicę na część studiów i na praktyki. Nauczyciele akademiccy mogą prowadzić zajęcia dydaktyczne dla studentów w zagranicznych uczelniach. Pracownicy z różnych jednostek uczelni mogą korzystać z wyjazdów szkoleniowych. Ponadto studenci i pracownicy uczelni mają możliwość uczestniczyć w projektach międzynarodowych, w które zaangażowana jest ich jednostka.
W sprawie C-277/23 bohaterem był chorwacki student, który pobierał wsparcie na rzecz mobilności w celu kształcenia w ramach programu Erasmus+ na studia na uniwersytecie w Finlandii. Chorwacka administracja podatkowa poinformowała jego matkę, że w 2014 r. uchylono jej zwiększenie podstawowego osobistego odliczenia na dziecko pozostające na utrzymaniu, które zawsze otrzymywała. Przewidziane przez ustawodawstwo chorwackie progi zostały przekroczone ze względu na to, że dziecko pobierało wsparcie na rzecz mobilności w celu kształcenia w ramach programu Erasmus+.
Chorwacki trybunał konstytucyjny, przed którym toczy się spór, postawił pytanie prejudycjalne, czy rozpatrywane w sprawie krajowe przepisy podatkowe są zgodne z prawem Unii.
Trybunał Sprawiedliwości odpowiedział na to pytanie zdecydowanie przecząco.W wyrokuw sprawie C-277/23 | Ministarstvo financija (Stypendium Erasmus+) z dnia 16 stycznia 2025 r. TSUE stwierdził, że artykuły 20 i 21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w świetle z art. 165 ust. 2 tiret drugie TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom prawnym państwa członkowskiego, które do celów ustalenia kwoty podstawowego osobistego odliczenia, do którego uprawniony jest rodzic będący podatnikiem na dziecko pozostające na utrzymaniu, uwzględniają wsparcie na rzecz mobilności w celu kształcenia, z którego dziecko skorzystało w ramach programu Erasmus+, co skutkuje w odpowiednim przypadku utratą prawa do zwiększenia tego odliczenia przy obliczaniu podatku dochodowego.
Jeżeli jednak państwo członkowskie uczestniczy w programie Erasmus+, musi zapewnić, aby zasady przyznawania i opodatkowania stypendiów ułatwiających mobilność beneficjentów tego programu nie tworzyły nieuzasadnionego ograniczenia prawa do przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. Otrzymywanie stypendium przez studenta nie prowadzi do zmniejszenia wydatków rodziców będących podatnikami w ramach ich obowiązku utrzymania dzieci pozostających na utrzymaniu, ani nie zwiększa zdolności płatniczej tych rodziców na płaszczyźnie podatkowej.
Warto przy okazji zauważyć na kanwie tej sprawy, że zgodnie z polskim prawem stypendia wypłacane w ramach programu Erasmus+ są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 23a ustawy o PIT. Stypendium nie ma wpływu na wysokość dochodu rodziny i nie powinno być brane pod uwagę np. przy rozliczaniu ulg podatkowych czy świadczeń socjalnych.
Szerzej: https://curia.europa.eu/juris/documents.jsf?num=C-277/23