WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba) w sprawie C‑646/20 w sprawie uznawalności dokumentów rozwodowych
W Sprawie C-646/20 Senatsverwaltung für Inneres und Sport dotyczącej automatycznego uznawania rozwodów uzyskanych w postępowaniu pozasądowym Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że dokument rozwodowy sporządzony przez urzędnika stanu cywilnego w państwie członkowskim, który zawiera porozumienie w sprawie rozwodu zawarte przez małżonków i potwierdzone przez nich przed tym urzędnikiem zgodnie z uregulowaniami tego państwa członkowskiego, stanowi „orzeczenie” w rozumieniu rozporządzenia Bruksela II bis.
Sprawa dotyczy zawarcia związku małżeńskiego w 2013 r. przez TB, mającą obywatelstwo niemieckie i włoskie, i RD, mającego obywatelstwo włoskie, którzy zawarli związek małżeński w Niemczech. W 2018 r., po przeprowadzeniu przewidzianego przez prawo włoskie pozasądowego postępowania rozwodowego, uzyskali zaświadczenie o rozwodzie, wydane przez włoskiego urzędnika stanu cywilnego.
Pytanie prejudycjalne niemieckiego Federalnego Trybunału Sprawiedliwości dotyczyło zawartego w rozporządzeniu Bruksela II bis pojęcie „orzeczenia” w dziedzinie uznawania orzeczeń rozwodowych, które obejmuje przypadek rozwodu uzyskanego na drodze pozasądowej, w wyniku porozumienia zawartego przez małżonków, i ogłoszonego przez urzędnika stanu cywilnego państwa członkowskiego, zgodnie z ustawodawstwem tego państwa.
W orzeczeniu z dnia 15 listopada 2022 r. TSUE orzekł, że dokument rozwodowy sporządzony przez urzędnika stanu cywilnego państwa członkowskiego pochodzenia, zawierający porozumienie w sprawie rozwodu zawarte przez małżonków i potwierdzone przez nich przed tym urzędnikiem zgodnie z wymaganiami przewidzianymi w uregulowaniu tego państwa członkowskiego, stanowi „orzeczenie” w rozumieniu rozporządzenia Bruksela II bis. Trybunał uściślił, że w dziedzinie rozwodów pojęcie „orzeczenia” przewidziane w tym rozporządzeniu obejmuje wszelkie orzeczenia rozwodowe wydane w ramach postępowania tak sądowego, jak i pozasądowego, o ile prawo państw członkowskich przyznaje również organom pozasądowym kompetencje w sprawach rozwodowych.
W rozpatrywanym przypadku, TSUE zauważył, że urzędnik stanu cywilnego jest we Włoszech prawnie ustanowionym organem, który ma właściwość do orzekania rozwodu w sposób prawnie wiążący, poprzez rejestrację w formie pisemnej sporządzonego przez małżonków porozumienia w sprawie rozwodu, po przeprowadzeniu badania. Upewnia się on bowiem co do tego, że zgoda małżonków na rozwód została wyrażona w sposób ważny, swobodny i świadomy. Trybunał wywiódł z tego, że rzeczywiście chodzi więc o „orzeczenie” w rozumieniu rozporządzenia Bruksela II bis, które powinno zostać automatycznie uznane przez niemieckie organy właściwe do spraw stanu cywilnego.