Komisja Europejska z zadowoleniem przyjęła decyzję Rady Unii Europejskiej o wdrożeniu 18. pakietu sankcji wobec Federacji Rosyjskiej. Celem nowych środków jest dalsze zwiększenie presji na Rosję oraz wsparcie wysiłków Unii Europejskiej na rzecz osiągnięcia sprawiedliwego i trwałego pokoju dla Ukrainy. Dla mieszkańców województwa podlaskiego – regionu graniczącego z Białorusią i położonego w bezpośrednim sąsiedztwie wschodniej granicy UE – decyzje te mają szczególne znaczenie w kontekście bezpieczeństwa, gospodarki i relacji transgranicznych.
Nowe sankcje obejmują pięć głównych obszarów: ograniczenie rosyjskich dochodów z energii, uderzenie w sektor bankowy, dalsze osłabienie kompleksu wojskowo-przemysłowego, wzmocnienie mechanizmów przeciwdziałających obchodzeniu sankcji oraz pociągnięcie Rosji do odpowiedzialności za zbrodnie wobec ukraińskich dzieci i dziedzictwa kulturowego.
Środki w zakresie energii
- W ramach pakietu obniżono pułap cenowy na rosyjską ropę z 60 do 47,6 USD oraz wprowadzono automatyczny i dynamiczny mechanizm jego przeglądu. Nowy system zapewni, że pułap cenowy będzie zawsze o 15% niższy niż średnia cena rynkowa ropy Uralu z ostatnich sześciu miesięcy.
- Zakazano wszelkich transakcji związanych z gazociągami Nord Stream 1 i 2, co oznacza, że żaden operator z UE nie może angażować się w działania dotyczące tych rurociągów.
- Wprowadzono zakaz przywozu produktów rafinacji ropy naftowej pochodzących z rosyjskiej ropy, nawet jeśli zostały przetworzone poza Rosją. Celem jest całkowite wyeliminowanie rosyjskiej ropy z rynku UE.
- UE rozszerzyła wykaz rosyjskiej „floty cieni” do 444 statków, z czego ponad 2500 to jednostki indywidualne. Statki te objęto zakazem dostępu do portów i świadczenia usług. Trzy tankowce LNG zostały usunięte z listy po zobowiązaniu się do zaprzestania transportu rosyjskiej energii.
- Wprowadzono również sankcje wobec całego łańcucha wartości floty cieni – od firm zarządzających statkami, przez handlowców rosyjskiej ropy, po rafinerie w Indiach. Po raz pierwszy objęto sankcjami także kapitana jednego z tych statków oraz operatora otwartego rejestru bandery. Jeden z podmiotów w rosyjskim sektorze LNG również został objęty restrykcjami.
Środki finansowe
- Zakaz świadczenia specjalistycznych usług finansowych z niektórymi rosyjskimi bankami został przekształcony w pełny zakaz transakcji. Obecnie obejmuje on 45 banków, w tym 22 nowe podmioty.
- Rozszerzono zakaz współpracy z podmiotami finansowymi z państw trzecich, w tym dostawcami kryptoaktywów, którzy pomagają omijać sankcje lub wspierają rosyjską agresję.
- Wprowadzono zakaz transakcji z Rosyjskim Funduszem Inwestycji Bezpośrednich (RDIF), jego spółkami zależnymi i wspierającymi instytucjami finansowymi. Obejmuje to również cztery przedsiębiorstwa, w które RDIF zainwestował.
- Zakazano dostarczania określonych programów bankowych rządowi rosyjskiemu i rosyjskim firmom.
Środki handlowe
- Rozszerzono ograniczenia eksportowe, w tym zakazy dotyczące zaawansowanych technologii i produktów o wartości 2,1 mld euro w 2024 roku. Celem jest dalsze osłabienie rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego.
Środki antyobchodzeniowe
- Do listy podmiotów wspierających rosyjski przemysł wojskowy lub obchodzących sankcje dodano 26 firm – 15 z Rosji i 11 z państw trzecich (w tym 4 z Turcji i 7 z Chin/Hongkongu).
- Rozszerzono zakaz tranzytu przez Rosję o 8 kodów towarów o znaczeniu krytycznym, w tym dla sektora budowlanego, transportowego i energetycznego.
- Wprowadzono ogólny przepis umożliwiający państwom członkowskim zatrzymywanie podejrzanych przesyłek i prowadzenie dochodzeń w sprawie obchodzenia sankcji.
Docelowe działania wobec zdolności wojskowych Rosji
- Pakiet obejmuje 55 nowych wpisów na listy sankcyjne, wymierzonych w rosyjski kompleks wojskowo-przemysłowy i jego łańcuchy dostaw, w tym firmy z Chin. Sankcjami objęto także 8 przedsiębiorstw z białoruskiego sektora wojskowego.
Odpowiedzialność za zbrodnie wojenne
- W pakiecie uwzględniono osoby odpowiedzialne za przymusową „edukację wojskową” ukraińskich dzieci. Łącznie ponad 80 osób zostało objętych sankcjami za deportacje i indoktrynację.
- Na listę wpisano również rosyjskich pełnomocników działających na okupowanych terytoriach Ukrainy, osoby odpowiedzialne za niszczenie dziedzictwa kulturowego oraz czołowych propagandystów.
Środki ochrony państw członkowskich przed arbitrażem
Wprowadzono ograniczenia ochronne dotyczące rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem (ISDS). Te nowe środki przeciwdziałają ryzyku szkód gospodarczych wynikających z arbitrażu inwestycyjnego wszczętego przez osoby umieszczone w wykazie w związku z sankcjami UE. Środki te zapewniają państwom członkowskim dalszą ochronę przed roszczeniami związanymi z sankcjami wynikającymi z ich dwustronnych umów inwestycyjnych. Obejmuje to możliwość odzyskania przez państwa członkowskie wszelkich szkód poniesionych w wyniku wszczętych przeciwko nim postępowań w sprawie rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem.
Nowe środki przeciw Białorusi
Równolegle pakiet obejmuje dodatkowe środki dotyczące Białorusi, a mianowicie zakaz nabywania broni z Białorusi, dodanie uniwersalnego przepisu dotyczącego produktów zaawansowanych technologii, przekształcenie zakazu świadczenia specjalistycznych usług w zakresie komunikatów finansowych w pełny zakaz transakcji oraz dodanie środków mających na celu ochronę państw członkowskich przed arbitrażem.
Pakiet ten obejmuje również dodatkowe ograniczenia wywozowe dotyczące towarów wrażliwych, technologii i towarów przemysłowych. Ponadto dodano jeden podmiot podlegający ograniczeniom i osiem dodatkowych podmiotów podlegających zamrożeniu aktywów.