Aby Europa stała się bardziej konkurencyjna, bezpieczna i zrównoważona w skali globalnej, potrzebne są bardziej doskonałe badania naukowe, skuteczne innowacje i przedsiębiorstwa typu scale-up w dziedzinie technologii. Są to jedne z dwunastu zaleceń ekspertów przedstawionych Komisji w celu wzmocnienia programu „Horyzont Europa”, unijnego programu w zakresie badań naukowych i innowacji oraz jego następcy.
Zalecenia zostały opracowane przez niezależną grupę 15 czołowych ekspertów pod przewodnictwem Manuela Heitora, byłego sekretarza stanu ds. nauki, technologii i szkolnictwa wyższego Portugalii. Ich sprawozdanie zatytułowane „Align, Act, Accelerate: Research, Technology and Innovation to boost European Competitiveness” podkreśla europejską wartość dodaną unijnego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji (R&I) oraz przedstawia dwanaście zaleceń:
- Przyjęcie podejścia obejmującego całą administrację rządową w celu dostosowania badań naukowych i innowacji do strategii UE na rzecz konkurencyjności i czystej gospodarki cyfrowej.
- Zwiększenie globalnej konkurencyjności Europy poprzez wspieranie skutecznych badań naukowych, innowacji i przedsiębiorstw scale-up za pomocą silniejszego programu ramowego.
- Zapewnienie europejskiej wartości dodanej poprzez zestaw działań ukierunkowanych na konkurencyjną doskonałość, konkurencyjność przemysłową, wyzwania społeczne oraz silny ekosystem badań naukowych i innowacji.
- Ustanowienie jednostki eksperymentalnej w celu uruchomienia przełomowych programów innowacyjnych z opcjami szybkiego finansowania, takimi jak inicjatywy w stylu ARPA.
- Wzmocnienie doskonałości konkurencyjnej poprzez zwiększenie finansowania Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, Europejskiej Rady ds. Innowacji i działań „Maria Skłodowska-Curie” w celu przyciągnięcia największych talentów.
- Utworzenie Rady ds. Konkurencyjności Przemysłowej i Technologii w celu zwiększenia inwestycji w badania przemysłowe i innowacje oraz zapewnienia znaczenia dla strategicznej autonomii.
- Utworzenie Rady ds. Wyzwań Społecznych, aby zająć się kluczowymi kwestiami społecznymi, dostosować się do strategicznych priorytetów UE oraz współpracować z filantropią i społeczeństwem obywatelskim.
- Stworzenie sprzyjającego włączeniu społecznemu i atrakcyjnego unijnego ekosystemu badań naukowych i innowacji poprzez zabezpieczenie długoterminowych inwestycji, wspieranie sojuszy uniwersyteckich i zachęcanie państw członkowskich do wspólnych inwestycji.
- Uproszczenie programu poprzez zmniejszenie obciążeń administracyjnych, przyjęcie sprawnego finansowania i usprawnienie procesów składania wniosków.
- Opracowanie programu zamówień publicznych na innowacje w celu stymulowania skali przemysłu za pomocą rozwiązań opartych na zapotrzebowaniu.
- Podejdź do współpracy międzynarodowej z dopracowaną strategią, dostosowując partnerstwa do konkretnych dziedzin i globalnych uwarunkowań geopolitycznych.
- Optymalizacja innowacji technologicznych podwójnego zastosowania poprzez oddzielne zarządzanie cywilnymi i wojskowymi programami badań naukowych i innowacji, z wykorzystaniem korzyści dla bezpieczeństwa narodowego i potrzeb cywilnych.
– W ciągu ostatnich 40 lat finansowane przez UE badania naukowe i innowacje zaowocowały ważnymi odkryciami naukowymi, przełomami w kluczowych technologiach, znaczną wartością ekonomiczną i rozwiązaniami kwestii istotnych dla obywateli. Dążąc do udoskonalenia programu „Horyzont Europa”, naszego programu w zakresie badań naukowych i innowacji, oraz do przygotowania gruntu pod jeszcze bardziej skuteczną, usprawnioną i ukierunkowaną europejską politykę w zakresie badań naukowych i innowacji, wykorzystującą pełny potencjał i zróżnicowaną pulę talentów w Europie, potrzebujemy rygorystycznej analizy i solidnych dowodów. Jestem przekonany, że przedmiotowe sprawozdanie zainspiruje do konstruktywnej debaty wszystkich, którzy podzielają naszą wizję silnej Europy, która wspiera śmiałe, błyskotliwe pomysły i dostarcza wartość swoim obywatelom – podkreśla Iliana Iwanowa, komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży.
Opierając się na tych zaleceniach, niezależni eksperci wzywają do zwiększenia, bardziej ukierunkowanego i chronionego budżetu. Zgodnie z ich analizą inwestycja ta zapewniłaby Europie pozycję lidera w międzynarodowej współpracy i zarządzaniu w zakresie badań naukowych i innowacji.
Kontekst
W skład grupy wysokiego szczebla ds. oceny śródokresowej programu „Horyzont Europa” weszło 15 ekspertów z całej Europy z różnych środowisk.
W grudniu 2023 r. grupie tej powierzono zadanie przedstawienia Komisji konkretnych zaleceń dotyczących sposobów wzmocnienia unijnego programu badań naukowych i innowacji w perspektywie krótko- i długoterminowej. Zalecenia opierają się na szeroko zakrojonych konsultacjach z zainteresowanymi stronami oraz na szerokiej gamie dowodów i analiz, w tym na badaniach zewnętrznych.