Regiony na wschodniej granicy UE niosą ciężar odpowiedzialności za bezpieczeństwo całej Wspólnoty UE. Dlatego właśnie do tych regionów powinny popłynąć dodatkowe fundusze w nowym unijnym budżecie. Jest deklaracja stworzenia paktu dla tych obszarów. To główny przekaz płynący z Konferencji Wysokiego Szczebla Regionów Wschodnich UE w Białowieży. Spotkanie było wspólną inicjatywą minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz oraz wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej Raffaele Fitto.
– Regiony na wschodniej granicy UE są w szczególnie trudnej sytuacji. Mają wyzwania i „niosą ciężary” sąsiedztwa na wschodzie. Mają też wspólną odpowiedzialność ze względu na dbanie o bezpieczeństwo całej UE. Chcemy doprowadzić do tego, aby w przyszłym budżecie UE była szczególna forma wsparcia dla tych właśnie regionów, dostosowane do ich konkretnych potrzeb – podkreśliła minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz na konferencji prasowej przed spotkaniem.
– Dziś zaczynamy bardzo ważną inicjatywę – pakt na rzecz wschodnich regionów granicznych. Podejście KE jest takie, aby nadać nowy start tym regionom. Najważniejsza jest obronność, ale równie ważny jest rozwój gospodarczy tych regionów – powiedział wiceprzewodniczący KE i komisarz UE ds. spójności i reform Raffaele Fitto.
Jak dodała minister, jest to bardzo ważne wydarzenie dla mieszkańców Podlasia i gmin przygranicznych, dla Polski i całej UE. – Przed nami ważna rozmowa o szczególnej sytuacji i wyzwaniach dotycząca regionów przygranicznych. W Finlandii, państwach bałtyckich, Polsce, Rumunii, na Węgrzech i Słowacji mamy wspólne wyzwania, niesiemy wspólny ciężar i odpowiedzialność – powiedziała minister. Minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz podkreśliła w czasie debaty, że obecność wiceprzewodniczącego Fitto na spotkaniu w Białowieży jest wyrazem solidarności europejskiej. – Wspólne wartości powodują, że ciężar jednych regionów staje się ciężarem i odpowiedzialnością całej wspólnoty europejskiej. My jako wszystkie państwa, które mają tę trudną granicę, dbamy o bezpieczeństwo całej Unii. Unia solidarnie powinna nas wspierać w wielu wymiarach – dodała szefowa MFiPR. Minister funduszy i polityki regionalnej zaznaczyła, że w przyszłym budżecie UE po 2027 r. dużą rolę powinny odgrywać regiony, a w szczególności te na wschodniej granicy UE.
Wiceprzewodniczący Fitto zgodził się, że należy przemyśleć strategię dotyczącą tych właśnie regionów. Jedną z propozycji jest stworzenie możliwości po 2027 r. w nowym budżecie i przyszłych programach oraz zmiany w bieżącej perspektywie finansowej 2021-2027. – W ramach oceny śródokresowej chcielibyśmy stworzyć warunki do zmiany aktualnych programów. I w ciągu najbliższych dni sfinalizujemy propozycję. Mam nadzieję, że pozwoli ona państwom członkowskim na zmianę i adaptację programów w dostosowaniu do ich aktualnych priorytetów, już w ramach obecnego budżetu w ciągu najbliższych kilku miesięcy – zadeklarował wiceprzewodniczący KE Raffaele Fitto.
Na konferencji organizatorzy gościli przedstawicieli siedmiu państw członkowskich, leżących przy wschodniej granicy UE, tj. Estonii, Finlandii, Łotwy, Litwy, Słowacji, Węgier i Rumunii. W szczycie uczestniczyli także przedstawiciele władz lokalnych regionów przygranicznych, a także Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Regionów.
Wizyta na Podlasiu było również okazją, aby zobaczyć zbudowaną w 2022 r. i zmodernizowaną później zaporę na granicy z Białorusią oraz zapoznać się z kwestiami zapewniania bezpieczeństwa w na tym obszarze. W wizytacji uczestniczyli m.in. minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz oraz wiceprzewodniczący KE Raffaele Fitto. Minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz była pod wrażeniem, jak dobrze na granicy jest wszystko zorganizowane. Według szefowej MFiPR – przekaz jest jeden – granica jest pilnowana i dzięki ciężkiej pracy polskich służb, UE może czuć się bezpieczna.
EUROPE DIRECT Podlaskie wzmacniając przekaz dotyczący trudnego sąsiedztwa z Rosją i Białorusią już jesienią 2024 r. zorganizowało konferencję „20-lecie wstąpienia państw Europy Środkowo-Wschodniej do UE – perspektywa państw nadbałtyckich” z udziałem Ambasadorów Estonii, Finlandii, Litwy i Łotwy, przedstawicieli władz regionalnych oraz Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce. Spotkanie odbyło się na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku z okazji 20-lecia wstąpienia krajów Europy Środkowo-Wschodniej do Unii Europejskiej. Jej uczestnicy rozmawiali m.in. o efektach obecności we Wspólnocie, a także o przyszłości tej części Europy (relacja: https://edpodlaskie.eu/fotorelacja-z-konferencji-20-lecie-wstapienia-panstw-europy-srodkowo-wschodniej-do-ue-perspektywa-panstw-nadbaltyckich/).
Urzeczywistnienie poruszanych tematów zostało ogłoszone dzień wcześniej (25.06.2025 r.) podczas konferencji z minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyną Pełczyńską-Nałęcz. Ogłoszono na niej, że pula nowego programu wsparcia przedsiębiorców z gmin sąsiadujących z Białorusią wynosić będzie 30 mln zł, a forma wsparcia to przede wszystkim kredyty z zerowym oprocentowaniem. Dysponentem funduszy jest Bank Gospodarstwa Krajowego, operatorem programu – wyłonionym w przetargu – została natomiast Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości w Suwałkach. To pieniądze na wsparcie przedsiębiorstw działających na terenie sześciu gmin graniczących z Białorusią. Przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o kredyt na preferencyjnych warunkach. Co to znaczy? Przede wszystkim nie będzie on oprocentowany, a dodatkowo udzielony z możliwością umorzenia do nawet 30 proc. kwoty. Maksymalna kwota dofinansowania to 1 mln zł.
Szczegółową relację z konferencji na temat nowego programu opublikował Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego na stronie podlaskie.eu (https://podlaskie.eu/fundusze-eu/program-wsparcia-dla-przedsiebiorcow-z-gmin-sasiadujacych-z-bialorusia.html).