Europa będzie potrzebować  zrównoważonych inwestycji. Jak państwa członkowskie powinny wspierać ochronę środowiska i klimatu?

 

Komisja Europejska czeka na uwagi na temat proponowanego projektu wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią. Ukierunkowane konsultacje publiczne dla zainteresowanych stron już się rozpoczęły i potrwają do 2 sierpnia 2021 roku.

 

– Europa będzie potrzebować sporych zrównoważonych inwestycji. Chociaż znaczna część środków pochodzić będzie z sektora prywatnego, wsparcie publiczne będzie potrzebne dla szybkiego procesu zielonej transformacji. Dlatego chcemy zadbać o to, aby nasze zasady dotyczące pomocy państwa w obszarze klimatu, środowiska i energii były odpowiednio przygotowane i dostosowane do zielonej transformacji. Dzięki zmienionym zasadom z jednej strony państwa członkowskie będą mogły osiągnąć unijne ambitne cele środowiskowe Europejskiego Zielonego Ładu, a z drugiej ograniczymy do minimum ewentualne zakłócenia konkurencji. Ważne jest dla nas zatem, aby wszystkie zainteresowane strony przedstawiły nam teraz swoje uwagi – oświadczyła wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji.

 

Ukierunkowane konsultacje publiczne już się rozpoczęły. misja Zainteresowane strony mogą zgłaszać uwagi na temat projektu zmienionych wytycznych dotyczących pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią. Proponowane wytyczne obejmują zasady zgodności pomocy państwa w odniesieniu do kluczowych obszarów działania, takich jak infrastruktura dla ekologicznej mobilności i różnorodność biologiczna, a także zasobooszczędność w celu wsparcia przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Konsultacje potrwają do 2 sierpnia 2021 r.

 

Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią umożliwiają państwom członkowskim wspieranie, pod pewnymi warunkami, projektów w zakresie ochrony środowiska (w tym ochrony klimatu i wytwarzania energii ekologicznej), a także środków zapewniających adekwatną produkcję energii. Wytyczne mają pomagać państwom członkowskim w realizacji ambitnych celów UE w zakresie energii i klimatu przy jak najmniejszym koszcie dla podatników i bez nadmiernego zakłócania konkurencji na jednolitym rynku.

 

Komisja przeprowadziła ocenę obecnych wytycznych w ramach oceny adekwatności pomocy państwa. Z oceny wynika, że obecne zasady zapisane w wytycznych dobrze funkcjonują, zasadniczo spełniają swoje zadanie i stanowią skuteczne narzędzie wspierania realizacji unijnych celów środowiskowych i klimatycznych, przy równoczesnym ograniczeniu nadmiernych zakłóceń na jednolitym rynku.

 

Równocześnie ocena wykazała, że konieczne mogą być pewne ukierunkowane dostosowania, m.in. uproszczenie i aktualizacja niektórych zasad oraz poszerzenie zakresu wytycznych, tak aby obejmowały nowe obszary, takie jak ekologiczna mobilność i obniżenie emisyjności. Z oceny wynikało również, że obecne zasady mogą wymagać dostosowania do priorytetów strategicznych Komisji, zwłaszcza Europejskiego Zielonego Ładu, oraz do innych niedawnych zmian regulacyjnych w obszarze energii i środowiska.

 

W związku z tym Komisja proponuje wprowadzenie szeregu zmian w obecnych zasadach, a mianowicie:

 

1) Poszerzenie zakresu wytycznych, aby umożliwić wsparcie w nowych obszarach (np. ekologiczna mobilność, efektywność energetyczna budynków, obieg zamknięty i różnorodność biologiczna) oraz na rzecz wszystkich technologii, które umożliwiają realizację celów Zielonego Ładu, w tym wsparcie energii ze źródeł odnawialnych. Zmienione zasady zasadniczo dopuszczałyby kwoty pomocy pokrywające nawet 100 proc. luk w finansowaniu oraz wprowadzałyby nowe instrumenty pomocy, takie jak kontrakty na transakcje różnicowe dotyczące dwutlenku węgla.

2) Zwiększenie elastyczności i optymalizacja obowiązujących zasad poprzez wprowadzenie uproszczonej oceny środków przekrojowych w ramach jednej sekcji wytycznych oraz zniesienie wymogu indywidualnych zgłoszeń w przypadku dużych projektów ekologicznych będących częścią programów pomocy uprzednio zatwierdzonych przez Komisję.

3) Wprowadzenie zabezpieczeń, które zagwarantują, że wsparcie będzie udzielane w tych obszarach, w których jest niezbędne do skuteczniejszej ochrony klimatu i środowiska, jak również że nie będzie przekraczać kwoty koniecznej do osiągnięcia celów środowiskowych ani zakłócać konkurencji czy też zagrażać integralności jednolitego rynku. Na przykład w niektórych okolicznościach państwa członkowskie przy ustanawianiu systemu wsparcia będą musiały konsultować się z zainteresowanymi stronami w sprawie jego głównych cech.

4) Zgodność i zapewnienie spójności z odpowiednimi przepisami i strategiami UE w obszarze środowiska i energii, m.in. poprzez stopniowe znoszenie dopłat do paliw kopalnych, zwłaszcza tych najbardziej zanieczyszczających środowisko i w przypadku których pozytywna ocena Komisji zgodnie z zasadami pomocy państwa jest mało prawdopodobna ze względu na ich znaczący szkodliwy wpływ na środowisko. Środki obejmujące nowe inwestycje w gaz ziemny zostaną objęte wytycznymi jedynie w zakresie, w jakim zostanie wykazane, że inwestycje te są zgodne z celami klimatycznymi Unii na lata 2030 i 2050.

 

Projekt wytycznych i wszelkie informacje o konsultacjach publicznych, w tym szczegółowy opis proponowanych zmian, są dostępne na stronie Komisji Europejskiej.

 

Projekt wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią nie tylko jest tematem rozpoczętych ukierunkowanych konsultacji publicznych, ale będzie też omawiany na spotkaniu przedstawicieli Komisji i państw członkowskich, które odbędzie się pod koniec konsultacji. Dzięki temu uwagi do projektu wniosku Komisji będą mogły zgłosić zarówno państwa członkowskie, jak i inne zainteresowane strony. Nowe wytyczne mają zostać przyjęte pod koniec 2021 r.

 

Kontekst

 

W bieżących wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią określono zasady warunkujące uznanie pomocy państwa w obszarze energii i ochrony środowiska za zgodną z jednolitym rynkiem. Wytyczne ułatwiają w szczególności stopniowe przechodzenie na rynkowe systemy wsparcia energii ze źródeł odnawialnych oraz wprowadzają podstawy dla pomocy na infrastrukturę energetyczną i dostępność mocy wytwórczych, tak aby wzmocnić jednolity rynek i zagwarantować bezpieczeństwo dostaw energii. Wytyczne zawierają również kryteria dotyczące sposobu, w jaki państwa członkowskie mogą zwolnić przedsiębiorstwa energochłonne z opłat pobieranych od nich na wspieranie odnawialnych źródeł energii.

 

Ramy dla wytycznych stanowi ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych zawierające warunki zgodności ex ante, na podstawie których państwa członkowskie mogą wdrażać środki pomocy państwa, nie zgłaszając ich wcześniej Komisji. Niektóre części ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych są obecnie zmieniane. Konsultacje publiczne w sprawie wniosku dotyczącego jego zmienionych przepisów przewidziano na lato 2021 r.

 

Zmienione wytyczne mają uwzględniać przeprowadzoną ocenę oraz różnego rodzaju źródła dowodów i danych, w tym dotychczasową praktykę, analizę zewnętrzną i uwagi zainteresowanych stron. Komisja zgromadziła już tego rodzaju uwagi w ramach otwartych konsultacji publicznych przeprowadzonych w 2020 r. Jesienią 2020 r. Komisja rozpoczęła również europejską dyskusję na temat tego, w jaki sposób polityka konkurencji może aktywniej wspierać realizację celów Europejskiego Zielonego Ładu, aby zapewnić jak najlepsze współdziałanie zasad konkurencji i strategii zrównoważonego rozwoju. Proces ten rozpoczął się zaproszeniem do zgłaszania uwag, a następnie w lutym 2021 r. odbyła się konferencja, której gospodarzem była wiceprzewodnicząca Komisji Margrethe Vestager. W rezultacie wpłynęło ponad 200 uwag, które uwzględniono również podczas prac nad projektem zmian wytycznych.

 

Uwagi zgłoszone podczas rozpoczętych konsultacji także zostaną uwzględnione.