Europejski Zielony Ład: Dla ludzi, przyrody i klimatu

Europejski Zielony Ład: Komisja chce przeciwdziałać wylesianiu, wprowadzić innowacje w gospodarowaniu odpadami i zapewnić zdrowe gleby. Dla ludzi, przyrody i klimatu

Komisja Europejska przyjęła trzy nowe inicjatywy, które mają urzeczywistnić Europejski Zielony Ład. To przeciwdziałanie wylesianiu, ułatwienie przemieszczania odpadów wewnątrz Unii, aby m.in. promować gospodarkę o obiegu zamkniętym oraz zająć się problemem nielegalnego wywozu odpadów do państw trzecich. Trzecia inicjatywa to nowa strategia na rzecz ochrony gleb, której celem jest rekultywacja do 2050 r. wszystkich gleb w Europie, zwiększenie ich odporności i zapewnienie im odpowiedniej ochrony.

Narzędzia zaproponowane przez Komisję Europejską zapewnią ochronę środowiska naturalnego oraz podniosą normy środowiskowe w Unii Europejskiej i na świecie.

– Aby odnieść sukces w walce z kryzysem klimatycznym i kryzysem różnorodności biologicznej na świecie, musimy wziąć na siebie odpowiedzialność za działania zarówno wewnątrz UE, jak i poza jej granicami. Rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania wylesianiu odpowiada na wezwania obywateli do zminimalizowania europejskiego udziału w wylesianiu i do promowania zrównoważonej konsumpcji. Z kolei nowe przepisy regulujące przemieszczanie odpadów wzmocnią gospodarkę o obiegu zamkniętym i doprowadzą do tego, że wywóz odpadów nie będzie szkodził środowisku ani zdrowiu ludzi gdzie indziej. Natomiast dzięki strategii na rzecz ochrony gleb zapewnimy zdrowie gleb, ich zrównoważone wykorzystanie i taką ochronę prawną, jakiej potrzebują – mówi wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans

– Jeśli oczekujemy ambitniejszej polityki w zakresie klimatu i środowiska od naszych partnerów, powinniśmy sami powstrzymać eksport zanieczyszczeń i przestać wspierać wylesianie. Proponowane rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania wylesianiu i rozporządzenie w sprawie przemieszczania odpadów są najbardziej ambitnymi na świecie próbami legislacyjnego rozwiązania tych problemów. Te wnioski świadczą o tym, że jesteśmy gotowi wziąć na siebie odpowiedzialność i dać przykład innym, działając na rzecz zmniejszenia naszego globalnego wpływu na zanieczyszczenie i utratę różnorodności biologicznej. Przedstawiliśmy również przełomową strategię UE na rzecz ochrony gleb z solidnym programem politycznym, który ma zapewnić glebom taki sam poziom ochrony, jaki obecnie istnieje w odniesieniu do wody, środowiska morskiego i powietrza – dodaje komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius.

Komisja proponuje nowe rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania wylesianiu i degradacji lasów powodowanych przez UE. Tylko w latach 1990–2020 świat stracił 420 mln hektarów lasów – to obszar większy niż Unia Europejska. Proponowane nowe przepisy zagwarantują, że produkty, które obywatele Unii kupują, konsumują i z których korzystają na rynku UE, nie przyczyniają się do wylesiania ani degradacji lasów na świecie. Główną siłą napędową tych procesów jest ekspansja rolnictwa związana z takimi towarami jak soja, wołowina, olej palmowy, drewno, kakao i kawa oraz niektóre produkty pochodne.

Rozporządzenie ustanawia obowiązkowe zasady należytej staranności dla przedsiębiorstw, które chcą wprowadzać te towary do obrotu w UE, tak aby na rynku UE znajdowały się wyłącznie produkty niepowodujące wylesiania i legalne. Korzystając z systemu wskaźników, Komisja będzie ocenić kraje i ich poziom ryzyka wylesiania i degradacji lasów powodowanych przez towary objęte zakresem rozporządzenia.

Komisja zintensyfikuje również dialog z państwami będącymi innymi dużymi konsumentami i zaangażuje się w wielostronny dialog w celu połączenia wysiłków. Oczekuje się, że nowe przepisy przyczynią się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i utraty różnorodności biologicznej przez promowanie konsumpcji produktów niepowodujących wylesiania oraz zmniejszenie wpływu UE na wylesianie i degradację lasów na świecie. Ponadto przeciwdziałanie wylesianiu i degradacji lasów będzie miało pozytywny skutek dla społeczności lokalnych, w tym na społeczności w trudnej sytuacji, np. ludność rdzenną, które w dużym stopniu opierają się na ekosystemach leśnych.

Proponując w zmienionym rozporządzeniu w sprawie przemieszczania odpadów zaostrzone przepisy dotyczące wywozu odpadów, skuteczniejszy system obiegu odpadów jako zasobu oraz zdecydowane działania przeciwko nielegalnemu handlowi odpadami, Komisja realizuje swoje ambitne cele dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym i zerowego poziomu zanieczyszczeń. Wywóz odpadów do państw nienależących do OECD będzie ograniczony i dopuszczony tylko wtedy, gdy państwa trzecie będą skłonne do przyjmowania określonych odpadów i będą w stanie gospodarować nimi w sposób zrównoważony. Przemieszczanie odpadów do państw OECD będzie monitorowane i będzie mogło zostać zawieszone, jeżeli będzie powodowało poważne problemy środowiskowe w kraju przeznaczenia. Zgodnie z wnioskiem Komisji wszystkie przedsiębiorstwa unijne, które wywożą odpady poza UE, powinny dopilnować, aby obiekty przyjmujące od nich odpady podlegały niezależnemu audytowi, wykazującemu, że gospodarują one tymi odpadami w sposób bezpieczny dla środowiska.

Wewnątrz Unii Komisja proponuje znaczne uproszczenie istniejących procedur, dzięki czemu odpady łatwiej będą mogły być wprowadzane do obiegu zamkniętego, bez obniżania niezbędnego poziomu kontroli. Pomoże to zmniejszyć zależność UE od surowców pierwotnych i będzie wspierać innowacje i dekarbonizację przemysłu unijnego, tak aby osiągnąć unijne cele w zakresie klimatu. Nowe przepisy wprowadzą również przemieszczanie odpadów w epokę cyfrową przez zainicjowanie elektronicznej wymiany dokumentów.

Rozporządzenie w sprawie przemieszczania odpadów dodatkowo intensyfikuje działania przeciwko nielegalnemu handlowi odpadami, który – stanowiąc nawet 30 proc. przemieszczeń odpadów o wartości 9,5 mld euro rocznie – jest jednym z najpoważniejszych rodzajów przestępstw przeciwko środowisku. Aby poprawić wydajność i skuteczność systemu egzekwowania przepisów w rozporządzeniu przewiduje się utworzenie unijnej grupy ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów, upoważnienie Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) do wspierania międzynarodowych dochodzeń prowadzonych przez państwa członkowskie UE w sprawie nielegalnego handlu odpadami oraz ustanowienie surowszych przepisów dotyczących kar administracyjnych.

Komisja przedstawia również nową strategię UE na rzecz ochrony gleb, co jest ważnym celem Europejskiego Zielonego Ładu i unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 w walce z kryzysem klimatycznym i kryzysem różnorodności biologicznej. Zdrowe gleby stanowią podstawę 95 proc. spożywanej przez nas żywności, odpowiadają za ponad 25 proc. różnorodności biologicznej na świecie i są największym lądowym rezerwuarem węgla na naszej planecie.

Jednak 70 proc. gleb w UE nie jest w dobrym stanie. W strategii określono ramy przewidujące konkretne środki na rzecz ochrony, rekultywacji i zrównoważonego użytkowania gleb oraz zaproponowano szereg zarówno dobrowolnych, jak i prawnie wiążących środków. Strategia ta ma na celu zwiększenie ilości węgla w glebie na gruntach rolnych, przeciwdziałanie pustynnieniu, rekultywację zdegradowanych terenów i gleb oraz zapewnienie, by do 2050 r. wszystkie ekosystemy glebowe były w dobrym stanie.

W strategii wzywa się do zapewnienia takiego samego poziomu ochrony gleb, jaki istnieje w odniesieniu do wody, środowiska morskiego i powietrza w UE. Cel ten ma być osiągnięty w drodze wniosku legislacyjnego złożonego do 2023 r., dotyczącego nowego prawa o zdrowiu gleb, po przeprowadzeniu oceny skutków i szeroko zakrojonych konsultacji z zainteresowanymi stronami i państwami członkowskimi. Strategia mobilizuje także niezbędne zaangażowanie społeczeństwa, dzielenie się wiedzą i zasoby finansowe oraz propaguje zrównoważone praktyki gospodarowania glebami i monitorowanie, wspierając ambicje UE w zakresie globalnych działań na rzecz gleb.